Kamuya Yararlı Bir İşte Çalıştırma, Adli Para Cezası, Denetimli Serbestlik Uygulanarak Cezanın İnfazı

Kamuya yararlı bir işte çalıştırma, adli para cezalarının infazı ve denetimli serbestlik tedbiri uygulayarak cezanın infazı, Ceza ve Güvenlik Tedbirleri Hakkında Kanunda tanımlanmış infaz yöntemlerindendir.

Kamuya Yararlı Bir İşte Çalıştırma Nedir?

Kamuya yararlı bir işte çalıştırma; hükümlünün, ücretsiz olarak bir kamu kurumunun veya kamu yararına hizmet veren bir özel kuruluşun belirli hizmetlerinde çalıştırılmasıdır. Kamuya yararlı bir işte çalıştırma, Türk Ceza Kanununun 50. maddesinin birinci fıkrasında yer alan kısa süreli hapis cezasının yaptırım seçeneklerinden birisidir.

Denetimli serbestlik ve yardım merkezleri, bölgelerinde bulunan bu tür kurumlardan (kamu kurumları veya kamu yararına hizmet veren kuruluşlar) hükümlüleri ne suretle çalıştırabileceklerine dair bilgi alırlar ve hizmetler listesini oluştururlar. Bu listeler, mahkemelere verilir. Mahkeme, bu listelerden uygun gördüğü hizmeti ve süresini hükümlüye önerir ve bunu reddetme hakkına sahip olduğunu hatırlatır.

Diğer bir hapis  cezasına hükmedildiğinde, kamu yararına çalıştırma kararı verilemez.

Adli Para Cezası Nedir? Adli Para Cezasının İnfazı

Adli para cezası, Türk Ceza Kanununun 52. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen usule göre tayin olunacak bir miktar paranın Devlet Hazinesine ödenmesinden ibarettir. Türk Ceza Kanununun 52. maddesinde adli para cezası için tanımlanan usul ise, beş günden az ve kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde yedi yüz otuz günden fazla olmamak üzere belirlenen tam gün sayısının, bir gün karşılığı olarak takdir edilen miktar ile çarpılması suretiyle hesaplanan meblağın hükümlü tarafından Devlet Hazinesine ödenmesi şeklinde belirlenmiştir.

Adli para cezasını içeren ilam Cumhuriyet Başsavcılığına verilir. Cumhuriyet savcısı otuz gün içinde adli para cezasının ödenmesi için hükümlüye bir ödeme emri tebliğ eder.

Hükümlü, tebliğ olunan ödeme emri üzerine belli süre içinde adli para cezasını ödemezse, cumhuriyet savcısının kararı ile ödenmeyen kısma karşılık gelen gün miktarı hapis cezasına çevrilerek, hükümlünün iki saat çalışması karşılığı bir gün olmak üzere kamuya yararlı bir işte çalıştırılmasına karar verilir.

Bu durumda günlük çalışma süresi, en az iki saat ve en fazla sekiz saat olacak şekilde Denetimli Serbestlik Müdürlüğü tarafından belirlenir. Hükümlünün, hakkında hazırlanan programa ve denetimli serbestlik görevlilerinin bu kapsamdaki uyarı ve önerilerine uymaması durumunda, çalıştığı günler hapis cezasından mahsup edilerek kalan kısmın tamamı açık ceza infaz kurumunda yerine getirilir.

Çocuklar hakkında hükmedilen adli para cezasının ödenmemesi durumunda, bu ceza hapse çevrilemez.

Adli para cezasının hapse çevrileceği mahkeme ilamında yazılı olmasa bile, adli para cezasının süresinde ödenmemesi durumunda, yukarıda anlatıldığı şekilde, Cumhuriyet Başsavcılığınca ödenmeyen kısma karşılık gelen gün miktarı hapis cezasına çevrilerek, hükümlünün iki saat çalışması karşılığı bir gün olmak üzere kamuya yararlı bir işte çalıştırılmasına karar verilir. Hükümlünün, hakkında hazırlanan programa ve denetimli serbestlik görevlilerinin bu kapsamdaki uyarı ve önerilerine uymaması durumunda, çalıştığı günler hapis cezasından mahsup edilerek kalan kısmın tamamı açık ceza infaz kurumunda yerine getirilir.

Hükümde, adli para cezası takside bağlanmamış ise, bir aylık süre içinde adli para cezasının üçte birini ödeyen hükümlünün isteği üzerine geri kalan kısmının birer ay ara ile iki eşit taksitte ödenmesine izin verilir. İlk taksitin süresinde ödenmemesi durumunda, verilen ikinci taksite ilişkin izin hükümsüz kalır.

Adli para cezası yerine çektirilen hapis süresi, üç yılı geçemez. Birden fazla hükümle adli para cezalarına mahkumiyet durumunda ise, adli para cezası yerine çektirilen hapis cezasının toplam süresi beş yılı geçemez.

Hükümlü, hapis yattığı veya kamuya yararlı işte çalıştığı günlerin dışındaki günlere karşılık gelen parayı öderse hapisten çıkartılır veya kamuya yararlı işte çalıştırılma sona erer.

Adli para cezasından çevrilen hapsin infazı ertelenemez ve bunun infazında koşullu salıverilme hükümleri uygulanmaz. Hapse çevrilmiş olmasına rağmen hak yoksunlukları bakımından esas alınacak olan ceza, adli para cezasıdır.

Denetimli Serbestlik Tedbiri Uygulanarak Cezanın İnfazı

Hükümlülerin dış dünyaya uyumlarını sağlamak, aileleriyle bağlarını sürdürmelerini ve güçlendirmelerini temin etmek amacıyla;

• açık ceza infaz kurumunda cezasının son altı ayını kesintisiz olarak geçiren,
• çocuk eğitim evinde toplam cezasının beşte birini tamamlayan,

koşullu salıverilmesine bir yıl veya daha az süre kalan iyi halli hükümlülerin talebi durumunda, cezalarının koşullu salıverilme tarihine kadar olan kısmının denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infazına, ceza infaz kurumu idaresince hükümlü hakkında hazırlanan değerlendirme raporu dikkate alınarak, infaz hâkimi tarafından karar verilebilir.

Açık ceza infaz kurumuna ayrılma şartları oluşmasına karşın, iradesi dışındaki bir nedenle açık ceza infaz kurumuna ayrılamayan veya bu nedenle kapalı ceza infaz kurumuna geri gönderilen iyi halli hükümlüler, açık ceza infaz kurumuna ayrılma şartlarının oluşmasından itibaren en az altı aylık sürenin geçmiş olması durumunda, diğer şartları da taşımaları durumunda, birinci fıkrada düzenlenen infaz usulünden yararlanabilirler.

Denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezanın infaz usulünden;

• sıfır-altı yaş grubunda çocuğu bulunan ve koşullu salıverilmesine iki yıl veya daha az süre kalan kadın hükümlüler,
• maruz kaldıkları ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatlarını yalnız idame ettiremeyen ve koşullu salıverilmesine üç yıl veya daha az süre kalan hükümlüler,

diğer şartları da taşımaları durumunda yararlanabilirler. Ağır hastalık, engellilik veya kocama hâli, Adli Tıp Kurumundan alınan veya Adalet Bakanlığınca belirlenen tam teşekküllü hastanelerin sağlık kurullarınca düzenlenip Adli Tıp Kurumunca onaylanan bir raporla belgelendirilmelidir.

Adli para cezasının ödenmemesi nedeniyle, cezası hapse çevrilen hükümlüler, denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezanın infaz usulünden yararlanamazlar.

Denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle cezasının infazına karar verilen hükümlünün, koşullu salıverilme tarihine kadar;

• kamuya yararlı bir işte ücretsiz olarak çalıştırılması,
• bir konut veya bölgede denetim ve gözetim altında bulundurulması,
• belirlenen yer veya bölgelere gitmemesi,
• belirlenen programlara katılması,

yükümlülüklerinden bir veya birden fazlasına tabi tutulmasına, Denetimli Serbestlik Müdürlüğü tarafından karar verilir. Hükümlünün risk ve ihtiyaçları dikkate alınarak, bu yükümlülükleri değiştirilebilir.

Hükümlünün;

• Ceza infaz kurumundan ayrıldıktan sonra, talebinde belirttiği denetimli serbestlik müdürlüğüne üç gün içinde müracaat etmemesi,
• Hakkında belirlenen yükümlülüklere, denetimli serbestlik müdürlüğünün hazırladığı denetim ve iyileştirme programına, denetimli serbestlik görevlilerinin bu kapsamdaki uyarı ve önerileriyle hakkında hazırlanan denetim planına uymamakta ısrar etmesi,
• Ceza infaz kurumuna geri dönmek istemesi,

durumunda, denetimli serbestlik müdürlüğünün talebi üzerine, koşullu salıverilme tarihine kadar olan cezasının infazı için kapalı ceza infaz kurumuna gönderilmesine, infaz hâkimi tarafından karar verilir.

Denetimli Serbestlik Müdürlüğüne müracaat etmesi gereken sürenin bitiminden itibaren iki gün geçmiş olmasına karşın müracaat etmeyenler ile kapalı ceza infaz kurumuna iade kararı verilmesine rağmen iki gün içinde en yakın Cumhuriyet Başsavcılığına teslim olmayan hükümlüler hakkında, Türk Ceza Kanunundaki hükümlü veya tutuklunun kaçması suçuna dair hükümler uygulanır.

Yükümlülüklerin gereklerine ve denetim planına uygun davranan hükümlünün koşullu salıverilmesi hakkında Denetimli Serbestlik Müdürlüğü tarafından hazırlanan gerekçeli rapor, koşullu salıverilme ve mükerrirlere ve bazı suç faillerine özgü infaz rejimi ve denetimli serbestlik tedbiri uyarınca işlem yapılmak üzere ilgili mahkemeye gönderilir.

Denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezaların infazına ilişkin esas ve usuller yönetmelikle düzenlenir.