Basit Yargılama Usulü
Basit Yargılama Usulü Nedir, Hangi Mahkeme Tarafından ve Hangi Suçlarda Uygulanır?
Basit yargılama usulü, asliye ceza mahkemeleri tarafından, iddianamenin kabulünden sonra adli para cezasını ve/veya üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda uygulanabilecek, hızlı ve sade bir yargılama usulüdür.
Basit yargılama usulü, 24.10.2019 tarihinde Ceza Muhakemesi Kanununda yapılan değişiklikle (Ceza Muhakemesi Kanununun 251. ve 252. maddelerinde düzenlenmek suretiyle) yürürlüğe girmiş ve 1 Ocak 2020 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanmıştır.
Basit Yargılama Usulü Nasıl Uygulanır?
Asliye ceza mahkemeleri tarafından, iddianamenin kabulünden sonra adli para cezasını ve/veya üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda, basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verilebilir.
Basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verildiği takdirde mahkeme tarafından iddianame; sanık, mağdur ve şikayetçiye tebliğ edilerek, beyan ve savunmalarını on beş gün içinde yazılı olarak bildirmeleri istenir. Yapılacak tebligatta, duruşma yapılmaksızın hüküm verilebileceği hususu da belirtilir. Ayrıca, toplanması gereken belgeler, ilgili kurum ve kuruluşlardan talep edilir.
Beyan ve savunma için verilen süre dolduktan sonra, mahkeme tarafından duruşma yapılmaksızın ve Cumhuriyet savcısının görüşü alınmaksızın, Türk Ceza Kanununun 61. maddesinde belirlenen cezanın belirlenmesine dair hususlar (suçun işleniş biçimi, suçun işlenmesinde kullanılan araçlar, suçun işlendiği zaman ve yer, meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığı, suçun konusunun önem ve değeri, failin kast veya taksire dayalı kusurunun ağırlığı, failin güttüğü amaç ve failin saiki) dikkate alınarak, Ceza Muhakemeleri Kanununun 223. maddesinde belirtilen kararlardan (beraat, ceza verilmesine yer olmadığı, mahkumiyet, güvenlik tedbirine hükmedilmesi, davanın reddi ve düşmesi kararı) birine hükmedilebilir. Mahkumiyet kararı verildiği takdirde, sonuç ceza dörtte bir oranında indirilir.
Mahkemece, koşulları bulunması durumunda; kısa süreli hapis cezası seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya hapis cezası ertelenebilir ya da uygulanmasına sanık tarafından yazılı olarak karşı çıkılmaması kaydıyla hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir.
Mahkeme tarafından verilen hükümde, itiraz usulü ve itirazın sonuçları belirtilir.
Mahkemece gerekli görülmesi durumunda, basit yargılama usulü uyarınca hüküm verilinceye kadar her aşamada, duruşma açmak suretiyle genel hükümler uyarınca yargılamaya devam edilebilir.
Basit Yargılama Usulü Hangi Suçlarda Uygulanmaz?
Basit yargılama usulü, aşağıda belirtilen suçlarda uygulanmaz:
- üst sınırı iki yıldan daha uzun süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda
- yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik hâlleri ile soruşturma veya kovuşturma yapılması izne ya da talebe bağlı olan suçlar hakkında
- bu kapsama giren bir suçun, kapsama girmeyen başka bir suçla birlikte işlenmiş olması durumunda
Ayrıca, 1 Ocak 2020 tarihi itibarıyla kovuşturma evresine geçilmiş, hükme bağlanmış veya kesinleşmiş dosyalarda da, basit yargılama usulü uygulanmayacaktır.
Basit Yargılama Usulünde İtiraz
Basit yargılama usulü uygulanarak yukarıda anlatıldığı şekilde verilen hükümlere karşı, itiraz edilebilir.
Süresi içinde itiraz edilmemesi durumunda, verilen hükümler kesinleşir.
İtiraz üzerine hükmü veren mahkeme tarafından duruşma açılır ve genel hükümlere göre yargılamaya devam edilir. Taraflar gelmese bile duruşma yapılır ve yokluklarında hüküm (beraat, ceza verilmesine yer olmadığı, mahkumiyet, güvenlik tedbirine hükmedilmesi, davanın reddi ve düşmesi kararı) verilebilir. Taraflara gönderilecek duruşma davetiyesinde de, yokluklarında hüküm verilebileceği yazılır. Duruşmadan önce itirazdan vazgeçilmesi durumunda duruşma yapılmaz ve itiraz edilmemiş sayılır.
Mahkeme, yukarıdaki paragrafta anlatıldığı şekilde, itiraz üzerine hüküm verirken, basit yargılama usulüne göre verdiği hükümle bağlı değildir. Ancak, itirazın sanık dışındaki kişiler tarafından yapıldığı durumlarda, basit yargılama usulü uyarınca cezada dörtte bir oranında yapılan indirim korunur.
İtiraz üzerine verilen hükmün sanık lehine olması durumunda, bu hususların itiraz etmemiş olan diğer sanıklara da uygulanma olanağı varsa, bu sanıklar da itiraz etmiş gibi verilen kararlardan yararlanır.
İtiraz üzerine mahkeme tarafından verilen hükümlere karşı, genel hükümlere göre kanun yoluna başvurulabilir.
Mahkeme tarafından itirazın, süresinde yapılmadığı veya kanun yoluna başvuru hakkı bulunmayan bir kimse tarafından yapıldığı değerlendirilirse, dosya, itirazı incelemeye yetkili merci olan, aynı yargı çevresindeki ağır ceza mahkemesine gönderilir. Akabinde, itirazı incelemeye yetkili merci, bu sebepler yönünden incelemesini yapar ve kararını gereği için mahkemesine gönderir.
1 Ocak 2020 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanan bir başka usul olan Seri Muhakeme Usulü hakkında detaylı bilgi için, aşağıda linki verilen yazımızı okuyabilirsiniz:
