Tüketici Uyuşmazlıklarında Zorunlu Arabuluculuk
27 Temmuz 2020 tarihi itibariyle, tüketici uyuşmazlıklarında, tüketici mahkemelerinde dava açılmadan önce arabuluculuk zorunlu hale getirilmiştir. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 73. maddesinde, 27 Temmuz 2020 tarihi itibariyle değişiklik yapılarak, tüketici davalarında zorunlu arabuluculuk hakkında gerekli düzenlemeler yapılmıştır.
Tüketici Davalarında Zorunlu Arabuluculuk Kapsamına Hangi Tüketici Uyuşmazlıkları Giriyor? (Hangi Tüketici Uyuşmazlıkları İçin Arabuluculuk Zorunlu?)
Tüketici uyuşmazlıklarında zorunlu arabuluculuk kapsamına, parasal değeri tüketici hakem heyeti başvuru sınırının üzerinde (bu değer 2023 yılı için 66.000 TL olup, her yılın başında yeniden belirlenmektedir) olan, bu sebeple tüketici mahkemesinde dava açılması gereken uyuşmazlıklar giriyor.
Dolayısıyla, parasal değeri tüketici hakem heyeti başvuru sınırının altında olan uyuşmazlıklarda, tüketici hakem heyetine başvurulması uygulaması devam etmektedir. Parasal değeri tüketici hakem heyeti başvuru sınırının üzerinde olan uyuşmazlıklarda ise, tüketici mahkemesinde dava açılmadan önce, arabuluculuğa başvurulacak. Eğer bu zorunlu arabuluculuk süreci sonunda anlaşma sağlanamazsa, tüketici mahkemesinde dava açılabilir.
Ayrıca, aşağıdaki Tüketici Uyuşmazlıklarında Zorunlu Arabuluculuk Kapsamına Girmeyen Durumlar Nelerdir? başlığı altında belirtilen durumlar da, zorunlu arabuluculuk kapsamında değildir.
Tüketici Uyuşmazlıklarında Zorunlu Arabuluculuk Kapsamına Girmeyen Durumlar Neler?
Hangi uyuşmazlıkların tüketici uyuşmazlıklarında zorunlu arabuluculuk kapsamına girmediği, aşağıda belirtilmiştir:
- Tüketici hakem heyetinin görevi kapsamında olan uyuşmazlıklar (2024 yılı için parasal değeri 104.000 TL altındaki uyuşmazlıklar) (bu parasal değer, her yılın başında yeniden belirlenmektedir)
- Tüketici hakem heyeti kararlarına yapılan itirazlar
- Tüketici örgütleri, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile Ticaret Bakanlığının; genel olarak tüketicileri ilgilendiren ve Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna aykırı bir durumun doğma tehlikesi olan durumlarda; bunun önlenmesine veya durdurulmasına ilişkin ihtiyati tedbir kararı alınması veya hukuka aykırı durumun tespiti, önlenmesi veya durdurulması amacıyla açacağı davalar
- Satışa sunulan bir seri malın ayıplı olduğunun tespiti, üretiminin veya satışının durdurulması, ayıbın ortadan kaldırılması ve satış amacıyla elinde bulunduranlardan toplatılması için Ticaret Bakanlığı, tüketiciler veya tüketici örgütlerinin açacağı davalar
- Tüketici işlemi mahiyetinde olan ve taşınmazın aynından doğan uyuşmazlıklar
Tüketici Uyuşmazlıklarında Zorunlu Arabuluculuk Ücretini Kim Ödeyecek?
Arabuluculuk faaliyeti sonunda taraflara ulaşılamaması, taraflar katılmadığı için görüşme yapılamaması veya tarafların anlaşmaları ya da anlaşamamaları durumunda tüketicinin ödemesi gereken arabuluculuk ücreti, Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanır. Yani, tüketici uyuşmazlıklarında arabuluculuk sonunda anlaşmaya varılması durumu da dahil olmak üzere, zorunlu arabuluculukta tüketici tarafından herhangi bir arabuluculuk ücreti ödenmez.
Arabuluculuk faaliyeti sonunda açılan davanın tüketici lehine sonuçlanması durumunda arabuluculuk ücreti, davalıdan tahsil olunarak bütçeye gelir kaydedilir.
Tüketicinin geçerli bir mazeret göstermeksizin ilk toplantıya katılmaması sebebiyle arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi durumunda uyuşmazlığına ilişkin açılacak davada, tüketici tamamen haklı çıkarsa, yargılama giderlerinden sorumlu olmayacaktır. Tüketicinin bu durumda kısmen haklı çıkması durumunda da, tüketici yargılama giderlerinden kısmen sorumlu olacaktır. Zorunlu arabuluculuk aşamasındaki ilk toplantıya her iki tarafın da katılmaması sebebiyle sona eren arabuluculuk faaliyeti üzerine açılacak davalarda ise, tarafların yaptıkları yargılama giderlerinin kendi üzerlerinde bırakılması kuralı, tüketici aleyhine uygulanmaz.
Tüketici Uyuşmazlıklarında Arabuluculuğa Nasıl Başvurulur?
Tüketici uyuşmazlıklarında zorunlu arabuluculuk başvurusu karşı tarafın, karşı taraf birden fazla ise bunlardan birinin yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yerdeki adliye arabuluculuk bürosuna, adliye arabuluculuk bürosu kurulmayan yerlerde ise görevlendirilen sulh hukuk mahkemesi yazı işleri müdürlüğüne yapılır. Adliye arabuluculuk bürosu kurulmayan yerlerde, büronun görevini, görevlendirilen sulh hukuk mahkemesi yazı işleri müdürlüğü yerine getirir.
Başvuru, dilekçe ile veya bürolarda bulunan formların doldurulması yoluyla yapılabilir.
Arabuluculuk başvurusu sırasında başvurandan, uyuşmazlık konusuna ilişkin hususların açıklanması istenir.
Tüketici davalarında zorunlu arabuluculuk başvurusu, tüketicinin kendisi veya vekili olan avukatı tarafından yapılabilir.
Arabuluculuk sonunda anlaşma sağlanamaması durumunda davanın açılacağı mahkemeler olan tüketici mahkemelerine ilişkin detaylı bilgiyi, Tüketici Mahkemeleri başlıklı yazımızda okuyabilirsiniz.
Tüketici uyuşmazlıklarında zorunlu arabuluculuk sürecinin işleyişine ilişkin daha detaylı bilgiyi, Dava Şartı (Zorunlu) Arabuluculuk başlıklı yazımızda okuyabilirsiniz.
